به نقل از «همشهری آنلاین»

پایگاه تحلیلی آمریکایی: ایران چقدر بر محور مقاومت خود یعنی حزب الله، حماس و حوثی ها نفوذ دارد؟

تاریخ انتشار: ۴ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۹۰۲۶۵

همشهری آنلاین - گروه سیاسی: پایگاه تحلیل سیاسی و استراتژیک کانورسیشن مستقر در بوستون آمریکا، در مقاله‌ای تحلیلی به ارزیابی واقعیت‌های نفوذ ایران در میان کشورهای محور مقاومت و نحوه استفاده ایران از این راهبرد به نفع امنیت خود پرداخته است.

متن کامل این گزارش را می‌خوانید:

از حملات شورشیان در دریای سرخ گرفته تا حملات به شمال اسرائیل و حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، تحلیلگران غربی انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه رفته‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

صرف‌نظر از اینکه تهران تا چه حد مستقیما در برنامه‌ریزی و اجرای چنین حوادثی دخالت دارد، این اتهامات به حقیقت گسترده‌تری می‌رسد: در ژئوپلیتیک خاورمیانه، استراتژی ایران برای همسویی با بازیگران تند غیردولتی، به ویژه حماس در غزه، حزب‌الله لبنان و حوثی‌ها در یمن بر توازن قدرت منطقه‌ای این کشور تأثیر می‌گذارد.

همانند کارشناسان روابط ایران با شبکه نیابت‌هایش، می‌دانیم که ارتباط ایران با هر یک از این گروه‌ها متمایز و در عین حال به‌هم‌پیوسته است و اهداف منطقه‌ای تهران را آشکار می‌کند. از جنوب لبنان تا غزه تا یمن، این اتحادها یک چشم‌انداز سیاسی را شکل می‌دهند و ماهیت نفوذ و کنترل در جنگ نیابتی را برجسته می‌کنند. این اقدام ایران به عنوان یک وزنه تعادلی در برابر توانایی‌های نظامی متعارف نسبتا محدود ایران عمل می‌کند و بخش کلیدی سیاست خارجی آن را شکل می‌دهد.

محور مقاومت ایران

این گروه‌های منطقه‌ای که از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی - سرویس امنیتی شبه‌نظامی ایران که تنها پاسخگو به آیت‌الله علی خامنه‌ای هستند – مدیریت می‌شوند، همان چیزی را شکل می‌دهند که تهران آن را محور مقاومت نامیده است. روابط بین این گروه‌ها و تهران به گونه‌ای طراحی شده است که به عنوان موازنه‌ای در برابر نفوذ ایالات متحده در منطقه و متحدان منطقه‌ای واشنگتن از جمله اسرائیل و عربستان سعودی عمل کند.

اما هجی کردن محور مقاومت به عنوان نیابت‌های مستقیم ایران کمی غیر ممکن است. در عوض، رویکرد ایران - شامل عراق، سوریه، لبنان، یمن و سرزمین‌های فلسطینی - گسترش نفوذ خود از طریق مشارکت‌های استراتژیک است. در حالی که این اتحادها بر اساس اهداف و ایدئولوژی های مشترک هستند، درجات متفاوتی از خودمختاری را فراهم می‌کنند. ایران منابع و هماهنگی لازم را فراهم می‌کند، اما هر گروه برنامه و پایگاه پشتیبانی محلی خود را حفظ می‌کند و بیشتر به عنوان شریک عمل می کند تا نیابت. و رابطه ایران با تک تک اعضای این محور مقاومت منحصر به فرد است.

حزب الله: شریک اصلی ایران

حزب الله - یک سازمان شبه نظامی شیعه - که در اوایل دهه ۱۹۸۰ با کمک مستقیم سپاه پاسداران ایران تاسیس شد، عمدتاً به عنوان پاسخی به تهاجم اسرائیل به لبنان، ظهور کرد. تهران با هدف ایجاد پایگاهی تحت نفوذ ایران در مرز اسرائیل، آموزش، حمایت مالی و تسلیحاتی به حزب‌الله ارائه کرد و رشد و توانایی‌های این گروه را تقویت کرد. این همکاری منجر به توسعه زرادخانه پیشرفته حزب الله از جمله فناوری پیشرفته هواپیماهای بدون سرنشین، سلاح‌های شیمیایی و قابلیت‌های موشکی پیشرفته شده است.

حزب الله در نتیجه درگیری خود در جنگ داخلی سوریه و خصومت های مداوم با اسرائیل، ارتش خود را حرفه ای کرده است. حزب‌الله با استقرار نیروها برای حمایت از دولت سوریه در راستای حمایت ایران از رژیم، از تاکتیک‌های چریکی به جنگ‌های متعارف گذر کرده است. علاوه بر این، درگیری مداوم حزب‌الله با اسرائیل، استراتژی و توانایی های نظامی آن را تشدید کرده است. این امر به ارتقای نقش حزب‌الله به نقش قابل توجه سیاسی و نظامی در دولت لبنان کمک کرد که اغلب با منافع ژئوپلیتیکی ایران همسو بوده است.

این تحول همچنین به حزب‌الله این امکان را داده است که به مربی و حامی سایر گروه‌های مورد حمایت ایران تبدیل شود. حزب‌الله تخصص خود را در عملیات هواپیماهای بدون سرنشین به سازمان‌هایی مانند فاطمیون در افغانستان، کتائب حزب‌الله عراق و جنگجویان حوثی منتقل کرده است.

روابط تهران و حزب‌الله در طول سال‌ها عمیق‌تر شده و از کمک صرف به یک اتحاد استراتژیک قوی تبدیل شده است. نهادها اهداف، استراتژی‌ها و مواد را به اشتراک می گذارند. رابطه نزدیک بین حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله و (آیت‌الله) خامنه‌ای ایران، این اتحاد را بیشتر تقویت می‌کند. علیرغم نفوذ قابل توجه ایران، به ویژه در درگیری‌های منطقه‌ای، حزب الله استقلال خود را در سیاست داخلی لبنان و خدمات اجتماعی‌اش حفظ کرده است.

اتحاد حزب‌الله و ایران مسلماً مهمتر از رابطه ایران با دیگر گروه‌های نیابتی است و در استراتژی منطقه‌ای تهران نقش اساسی دارد. این امر نه‌تنها نفوذ ایران را در خاورمیانه گسترش می‌دهد، بلکه به عنوان موازنه ای در برابر دشمنانش، به ویژه اسرائیل و عربستان سعودی عمل می کند.

حماس: متحد علیه اسرائیل

حماس با ظهور اولین انتفاضه یا قیام فلسطین در سال ۱۹۸۷، روابط خود را با ایران در اوایل دهه ۱۹۹۰ ایجاد کرد. علیرغم اختلافات ایدئولوژیک - حماس عمدتاً سنی مذهب است، در حالی که ایران یک رژیم شیعه تندرو است - آنها نقاط مشترکی را در مخالفت خود با اسرائیل و دیدگاه مشترک برای آزادی فلسطین یافتند.

حمایت ایران از حماس شامل کمک های مالی، آموزش نظامی و از همه مهمتر تامین فناوری موشکی است. این کمک‌های مالی توانایی‌های عملیاتی حماس را افزایش داده و امکان توسعه زرادخانه موشکی پیشرفته‌تر و گسترده‌تر را فراهم کرده است.

حمایت ایران موازنه در مناقشه حماس با اسرائیل را تغییر داده است و نقش تأثیرگذار ایران را در پویایی قدرت منطقه‌ای نشان می‌دهد.

همسویی بین ایران و حماس نوسان داشته است. در سال ۲۰۱۲، اختلافات بر سر جنگ داخلی سوریه باعث ایجاد شکاف در روابط آنها شد. حمایت ضمنی حماس از شورشیان سنی در سوریه در تضاد با وفاداری ایران به رژیم اسد بود که منجر به قطع موقت حمایت ایران شد.

با این حال، این سویه دائمی نبود. در سال‌های بعد، روابط ایران و حماس مجدداً تنظیم و تقویت شد، که نشان‌دهنده ازسرگیری کمک‌های نظامی قابل توجه ایران بود. برنامه ریزی و اجرای پیچیده حمله ۷ اکتبر نشان داد که حماس چگونه توانسته است با کمک ایران ظرفیت نظامی خود را بهبود بخشد.

با این وجود گروه حماس تا حدی استقلال سیاسی و استراتژیک خود را حفظ می‌کند و در درجه اول بر منافع فلسطین تمرکز دارد. این پویایی منعکس‌کننده راهبرد منطقه‌ای وسیع‌تر ایران است: توانمندسازی گروه‌های متحد برای گسترش دسترسی‌هایش؛ و در عین حال اعطای خودمختاری به آنها برای پیگیری برنامه‌های خاص.

حوثی‌ها متحد استراتژیک علیه عربستان سعودی

جنبش حوثی که در دهه ۱۹۹۰ در یمن به‌عنوان یک گروه اسلامگرای شیعه زیدی ظاهر شد، ابتدا بر احیای مذهبی و فرهنگی تمرکز کرد و سپس به‌تدریج به عرصه‌های سیاسی و نظامی یمن وارد شد.

این گروه به دلیل نارضایتی از دولت مرکزی و مداخله خارجی در یمن، به شورش مسلحانه روی آورد. این تحول با رویارویی‌های فزاینده حوثی‌ها با دولت یمن و درگیری در یک جنگ منطقه‌ای گسترده علیه ائتلافی به رهبری رقیب منطقه‌ای ایران، عربستان سعودی، شناخته و بارز شد و مورد توجه قرار گرفت. این امر زمینه را برای اتحاد آنها با تهران فراهم کرد. همسویی حوثی‌ها با ایران به دلیل اعتقادات مذهبی مشترک و همچنین مخالفت با عربستان سعودی و ایالات متحده ایجاد شد. همکاری حوثی‌ها با ایران پس از تسخیر صنعا پایتخت یمن توسط حوثی‌ها در سال ۲۰۱۴ شتاب بیشتری گرفت، اقدامی که گمان می‌رود باعث تشدید حمایت ایران شده است.

حمایت تهران به شکل تسلیحات پیشرفته، آموزش نظامی و کمک های مالی صورت گرفت و به‌طور قابل توجهی قابلیت‌های موشکی و پهپادی حوثی‌ها را افزایش داد. حوثی‌ها از این قابلیت رو به رشد برای به چالش کشیدن عربستان سعودی و اخیراً اسرائیل استفاده کرده‌اند. حوثی‌ها با حمایت ایران، عملیات خود را گسترش داده‌اند که شامل حمله به کشتی‌های آمریکایی و دیگر کشورها در دریای سرخ نیز می‌شود.

علیرغم عمق حمایت ایران، حوثی‌ها سطحی از خودمختاری خود را به‌ویژه در سیاست محلی یمن حفظ می‌کنند. اگرچه نفوذ ایران قابل توجه است، اما به معنای کنترل کامل نیست. در عوض، حوثی‌ها بیشتر به عنوان متحدان استراتژیک در دستور کار منطقه‌ای ایران قرار می‌گیرند تا صرفاً نیابتی.

گسترش نفوذ ایران

شبکه نیابتی ایران که به گروه‌هایی در عراق، سوریه و فراتر از آن گسترش می‌یابد، بخش مهمی از استراتژی تهران برای گسترش نفوذ خود و مقابله با واشنگتن و متحدانش است. چنین شراکت‌هایی اگرچه به‌ندرت مفهوم کنترل مطلق ایران بر این گروه‌ها را دارند، اما نشان‌دهنده مهارت ایران در راهبری عرصه‌های ژئوپلتیک است. محور مقاومت این امکان را به ایران می‌دهد که استراتژی خود را با پویایی‌های منطقه‌ای تغییر دهد. به‌عنوان مثال قرار دادن حماس تحت هدایت سپاه پاسداران با استراتژی مقابله با اسرائیل در حالی که پویایی‌های منطقه‌ای به سمت عادی‌سازی روابط اسرائیل و کشورهای عربی حرکت می‌کند، تناسب دارد.

چنین مشارکت‌هایی همچنین چالشی برای دشمنان ایران است. بازدارندگی از این گروه‌های نیابتی مستلزم هدایت و راهبری یک شبکه پیچیده از روابط، منافع و درگیری‌های مداوم است. و این پیچیدگی، همراه با نقش محوری ایران، چشم‌انداز ژئوپلیتیک خاورمیانه را تغییر داده است و نشان‌دهنده دوره‌ای از تشدید تنش‌ها با پیامدهای گسترده بین‌المللی است.

کد خبر 827163 برچسب‌ها ایران و یمن ایران و آمریکا خبر ویژه ایران و لبنان فلسطین - حماس

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: ایران و یمن ایران و آمریکا خبر ویژه ایران و لبنان فلسطین حماس عربستان سعودی منطقه ای محور مقاومت حمایت ایران گروه ها نفوذ ایران حوثی ها قابل توجه حزب الله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۹۰۲۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سپاه نبود داعش تا پشت درب پارلمان اروپا و قلب آمریکا نفوذ می‌کرد

به گزارش خبرگزاری مهر، «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه اقدام سه کشور آمریکا، انگلیس و کانادا در اعمال تحریم‌هایی علیه برخی اشخاص حقیقی و حقوقی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، همچنین قطعنامه پارلمان اروپا و طرح ادعاهایی علیه کشورمان را به شدت محکوم و از همراهی معدود کشورهایی در اروپا از رویکرد ظالمانه دولت آمریکا انتقاد کرد.

کنعانی افزود: ظرفیت‌های نظامی جمهوری اسلامی ایران متناسب با نیاز آن در تأمین امنیت و منافع ملی، حفاظت از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و دفاع مشروع و بازدارنده در مقابل هرگونه تهدید و تجاوز خارجی است و جمهوری اسلامی ایران از شرکای مهم جامعه جهانی در تأمین صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی و مبارزه با تروریسم بین‌المللی است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: توسل به ابزار تحریم علیه ظرفیت‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران نه تنها خللی در عزم و اراده دولت و مردم ایران در افزایش اقتدار ملی با هدف دفاع مشروع و قاطع از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و امنیت و منافع ملی ایران ایجاد نمی‌کند، بلکه برخلاف میل تحریم کنندگان، تحریم‌ها را به فرصتی برای خودکفایی و خوداتکایی در تقویت و توسعه ظرفیت دفاعی و نظامی ایران تبدیل کرده است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی از رویکرد دوگانه پارلمان اروپا در موضوع حمله رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در دمشق و دفاع مشروع ایران شدیداً انتقاد کرد و گفت: جای تأسف است که پارلمان اروپا در قطعنامه خود نسبت به اقدام متجاوزانه و ناقض قوانین و حقوق بین‌الملل رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک ایران و شهادت مستشاران رسمی ضد تروریست ایرانی، صرفاً به ابراز تأسف بسنده کرده است، اما اقدام مشروع ایران علیه رژیم یاد شده در چارچوب حق ذاتی دفاع مشروع را شدیداً محکوم می‌کند!

سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: چرا پارلمان اروپا از پرداختن به منشأ و عامل اصلی بروز تنش و ناامنی در منطقه که ریشه در اشغالگری و رویکرد جنایتکارانه رژیم صهیونیستی اسرائیل در کشتار مردم فلسطین و نیز نقض مکرر قوانین و حقوق بین‌الملل توسط این رژیم جعلی دارد، طفره می‌رود و در مقابل همسو با سیاست آمریکا از رژیمی حمایت می‌کند که اصل و اساس ناامنی و تنش در منطقه در طول هشت دهه متمادی است!

کنعانی همچنین با روشن و شفاف توصیف کردن سیاست و مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران اوکراین و با رد مجدد ادعاهای مربوط به استفاده از تسلیحات ایران در جنگ اوکراین تاکید کرد: اگر آمریکا و اروپا عزم صادقانه ای داشته باشند، جنگ در اوکراین و جنگ علیه غزه در سریع‌ترین زمان ممکن خاتمه خواهد یافت، اما آمریکا و برخی کشورهای اروپایی اصرار دارند که در مسیر غلط تاریخ حرکت کنند و به جای کمک به توقف جنگ، بر آتش آن بیفزایند و وقت خود را مصروف اتهام زنی به دیگران کنند.

کنعانی تاکید کرد: بسیاری از ملت‌ها و دولت‌ها به خصوص در منطقه غرب آسیا دیگر هیچ امید و اعتقادی به نقش آمریکا و متحدان اروپایی آن در کمک به برقراری ثبات و امنیت در منطقه ندارند.

سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: این دولت و مردم ایران هستند که باید از آمریکا و اروپا به دلیل نقض توافق هسته‌ای و ایفای نقش مخرب در ثبات و امنیت پایدار در منطقه سوال و طلبکاری کنند، نه اینکه این دولتهای ناقض عهد و پیمان، خود را جای طلبکار و مدعی نشانده و به گستاخی بر فهرست تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران بیفزایند.

کنعانی خاطرنشان کرد: اگر رشادت و جانفشانی سپاه پاسداران و مستشاران شهید ضد تروریست سپاه در منطقه نبود، تروریسم داعشی تا پشت درب پارلمان اروپا و قلب آمریکا نفوذ کرده بود و امنیت منطقه و جهان را بیش از پیش تهدید می‌کرد، حال چگونه پارلمان اروپا وقیحانه خواستار گنجاندن تنها نیروی واقعی ضدتروریسم جهان در فهرست تروریسم می‌شود؛ مگر اینکه تصور کنیم گروه‌های تروریستی در راستای اهداف و منافع نامشروع آمریکا و معدود دولتهای اروپایی و رژیم صهیونیستی برای دامن زدن به بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه غرب آسیا عمل می‌کنند!

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پایان بار دیگر تاکید کرد تکرار رویکردهای غیرقانونی و اشتباه توسل به ابزار تحریم و فشار از سوی آمریکا و تبعیت برخی دول اروپایی از واشنگتن، هیچ حق و مشروعیتی برای ادعاهای آنها از منظر حقوقی و بین‌المللی ایجاد نمی‌کند و آنها باید زمانی پاسخگوی این ادعاها و اقدامات ظالمانه خود علیه دولت و مردم ایران باشند.

کد خبر 6089698 نفیسه عبدالهی